Servo motorlar, hassas kontrol ve yüksek performans için tasarlanmış özel motorlardır. Ancak bazı durumlarda motor normalden daha fazla akım çekebilir. Bu durum yalnızca enerji tüketimini artırmakla kalmaz, aynı zamanda sürücüde alarm oluşmasına, motorun ısınmasına ve uzun vadede sargı izolasyonunun bozulmasına yol açabilir.
Motorun nominal tork değerinin üzerinde yük bindirildiğinde daha fazla akım çeker.
CNC makinelerinde kesme derinliği fazla olduğunda veya iş mili sert malzemeye daldığında bu durum sık görülür.
Robot kollarında taşıma kapasitesi aşıldığında motor zorlanır.
Vidalı mil, kayış, rulman veya kaplinlerde aşınma ya da yanlış montaj varsa motor sürekli yüksek akım çeker.
Eksende toz, talaş veya yağsızlık kaynaklı sürtünme de bu soruna yol açar.
Sürücüde tork limiti veya hızlanma rampaları doğru ayarlanmadıysa motor aniden yüksek akım talep eder.
PID kazançlarının yüksek olması titreşim ve aşırı akım çekimine neden olabilir.
Besleme voltajının düşük olması, motorun daha fazla akım çekmesine sebep olur.
Kablo kesitinin yetersizliği veya bağlantı gevşeklikleri akım dengesizliği yaratır.
Faz hataları (özellikle üç fazlı servo motorlarda) motorun sürekli zorlanmasına yol açar.
Motor kısa sürede yüksek hıza çıkarıldığında ivme torku artar ve bu da yüksek akım demektir.
Ani duruşlarda rejeneratif enerji kontrol edilemezse sürücü motoru frenlemek için fazla akım uygular.
Aşırı sıcak ortamda motor verimi düşer, daha fazla akım çekerek dengeyi korumaya çalışır.
Nem ve toz da izolasyonu bozarak akımda dengesizlik yaratabilir.
Aşırı Isınma: Uzun süre yüksek akım → sargı izolasyonu zarar görür.
Sürücü Alarmları: “Overcurrent” hatası alırsınız, sistem durur.
Enerji Verimsizliği: Gereksiz enerji tüketimi işletme maliyetlerini artırır.
Mekanik Aksam Zararları: Kayış, rulman ve kaplinlerde erken yıpranma görülür.
Motor Ömrü Kısalması: Termal zorlanma uzun vadede motoru kullanılmaz hale getirir.
Doğru Motor Seçimi: Uygulamanın ihtiyaç duyduğu tork ve güç değerleri doğru hesaplanmalı.
Parametre Ayarları: PID, hızlanma rampaları ve tork limitleri üretici tavsiyelerine göre ayarlanmalı.
Mekanik Kontroller: Vidalı mil, rulman ve kayışlar düzenli olarak yağlanmalı ve kontrol edilmeli.
Elektriksel Önlemler: Besleme voltajı stabil olmalı, kablo kesiti yeterli seçilmeli, bağlantılar sıkı olmalı.
Soğutma: Motor çevresinde yeterli havalandırma sağlanmalı, gerekiyorsa ek fan kullanılmalı.
Yük Yönetimi: CNC’de kesme derinliği, ilerleme hızı gibi parametreler aşırı yük bindirmeyecek şekilde optimize edilmeli.
Servo motorun normalden fazla akım çektiğini anlamak için hem sürücü üzerinden hem de sistemin davranışlarından işaretler alınabilir:
Sürücü Alarm Kodları
“Overcurrent”
“Overload”
“Overtemperature” (ısınma sonucu)
Bu alarmlar sık sık görülüyorsa motor yük altında zorlanıyor demektir.
Sıcaklık Artışı
Motor gövdesi normalden çok ısınıyorsa akım da yüksek çekiliyordur.
70–90 °C üzerine çıkan sıcaklık kritik kabul edilir.
Titreşim ve Gürültü
Motor anormal sesler çıkarıyorsa, yük altında zorlandığının işaretidir.
Mekanik rezonans veya parametre hataları da akımı artırır.
Enerji Tüketiminde Yükselme
Aynı işi yapmak için daha fazla elektrik harcanıyorsa akım çekişi artmıştır.
Özellikle CNC atölyelerinde enerji analizörü ile bu durum kolayca fark edilir.
Z ekseni: Ağır spindle taşıyan servo motor, uygun kapasite seçilmediyse sürekli aşırı akım çeker.
X/Y ekseni: Çok sert malzemede yüksek ilerleme hızı kullanıldığında motorlar zorlanır.
Vakum tablaları: Malzeme sabitlenmezse kesim sırasında motor daha fazla dirençle karşılaşır.
Robot kolları: Kapasitesinden fazla yük kaldırmaya çalıştığında motorlarda aşırı akım görülür.
Konveyör sistemleri: Bant sürtünmesi artmışsa motor normalden fazla akım çeker.
Paketleme makineleri: Yanlış hizalanmış mekanik parçalar motoru sürekli zorlar.
Sürücü parametrelerinde maksimum tork limiti ayarlanarak motorun belirli bir seviyenin üzerinde akım çekmesi engellenebilir.
Trapez veya S-curve hız profili kullanarak motorun yükü daha yumuşak şekilde ivmelenmesi sağlanır.
Ani hız değişimlerinde akım pikleri engellenir.
Ani duruşlarda motor jeneratör gibi davranır.
Bu enerjinin sürücüye zarar vermemesi için rejeneratif direnç veya rejeneratif ünite kullanılmalıdır.
Encoder kablosunda parazit varsa motor yanlış pozisyon algılar, sürekli düzeltme yapar ve fazla akım çeker.
Shielded kablo ve doğru topraklama bu sorunu önler.
Motor kabininde fanlı havalandırma kullanılmalı.
Tozlu ortamlarda düzenli temizlik yapılmalı.
Ortam sıcaklığı 40 °C’nin üzerinde ise ek soğutma önlemleri alınmalı.
Servo motorun aşırı amper çekmesinin temel sebepleri; aşırı yük, mekanik sıkışma, yanlış parametre ayarları, elektriksel problemler ve hızlı ivmelenme olarak özetlenebilir. Bu durumun sonuçları hem üretim kalitesini düşürür hem de motorun ömrünü kısaltır. Düzenli bakım, doğru parametreler ve uygun motor seçimiyle bu sorun büyük ölçüde önlenebilir.
Özellikle CNC router makineleri, robotik otomasyon ve endüstriyel üretim hatlarında, servo motorun aşırı akım çekmesi üretim kayıplarına neden olabileceği için erken teşhis ve doğru müdahale kritik öneme sahiptir.
